KNOV in actie: Recap
Tekst: Eveline Mestdagh, 2022-02
De wetenschappelijk adviseurs van de KNOV geven antwoorden op vragen van leden. Iedere editie lichten we een paar van die wetenschappelijk onderbouwde antwoorden in het kort toe. Ben je op zoek naar andere wetenschappelijke adviezen of wil je uitgebreide versies van de adviezen lezen? Heb je zelf ook een vraag? Stel deze dan gerust via de helpdesk (MijnKNOV). De adviseurs je helpen je graag op weg!
Magnesiumbad tijdens bevalling
De wetenschappelijk adviseurs raadpleegden wetenschappelijke literatuur op zoek naar evidentie omtrent het toevoegen van magnesium aan het badwater tijdens de baring. Magnesium heeft invloed op heel wat enzymatische reacties in het lichaam, waaronder spiercontracties. Een tekort wordt bijna nooit vastgesteld bij de Nederlandse (zwangere) populatie, dus suppletie is zelden noodzakelijk. Voor transdermale toepassing – door magnesium toe te voegen aan het water – is geen evidentie te vinden. Een therapeutisch effect kan dus niet worden aangetoond, maar ook niet worden uitgesloten.
Ketonen bij dehydratatie door hyperemesis gravidarum
Naar aanleiding van een casus van een zwangere vrouw met drie keer hyperemesis in de anamnese, onderzochten de wetenschappelijk adviseurs in hoeverre het controleren van ketonen in de urine betrouwbaar is bij het vaststellen van dehydratatie bij zwangere vrouwen en dus of rehydratie nodig is. Uit de literatuur blijkt dat ketonurie geen indicatie is voor de hoeveelheid resterend vocht in het lichaam, maar alleen een beeld geeft van de vetafbraak. Om dehydratatie te signaleren, is het dus niet nodig om ketonen vast te stellen. Beter is om te kijken naar het totaalbeeld van de zwangere vrouw met hyperemesis gravidarum.
Entonox® en het effect op het milieu
Lachgas (Entonox®) kan een aantrekkelijke vorm van pijnstilling zijn tijdens de baring. Een recente Engelse studie liet echter zien dat 30% van de broeikasgasemissie afkomstig was door lachgasgebruik op de verloskamers. Tot op heden worden in de literatuur nog weinig oplossingen geboden om dit vraagstuk structureel aan te pakken. In de toekomst kan mogelijk gedacht worden aan het gebruik van een Mobile Destruction Unit waarbinnen het broeikasgas wordt opgevangen en verwerkt. Ook kan gebruik worden gemaakt van een alternatieve pijnstilling.
Achter de schermen: Tim de Kroon
Tekst: Tim de Kroon, 2022-01
Tim de Kroon is Senior Public Affairs Adviseur bij de KNOV. Hij is de man die in politiek Den Haag lobbyt voor de belangen van KNOV-leden. ‘Het verhaal van de verloskundige mag zichtbaarder worden.’
Wat deed je voordat je naar de KNOV kwam?
‘Ik heb Politicologie gestudeerd en daarna ben ik bij een lobbybureau in Den Haag gaan werken om te leren hoe de hazen lopen. Vervolgens koos ik voor de beroepsvereniging voor pedagogen en onderwijskundigen, de NVO. Daar hadden ze nog niet eerder een lobbyist gehad en het was leuk om die rol vorm te geven. Ik heb nog bij ProRail gewerkt en werkte tot september vorig jaar bij de gemeente Tilburg. Dat was een strategische beleidsfunctie die achteraf gezien niet zo goed bij me paste. Ik ging weer op zoek naar een functie in public affairs en kwam terecht bij de KNOV.’
En dat, op een moment dat je zelf twee jonge kinderen hebt.
‘Dat klopt, en dat is geen toeval. Door de geboortes van onze kinderen – nu vier en twee jaar – heb ik veel bewondering gekregen voor het werk van verloskundigen. Toen ik solliciteerde op de functie wist ik nog niet precies wat de portefeuilles zouden inhouden, maar ik wist wél dat ik iets voor deze beroepsgroep wilde betekenen. Veel van mijn collega’s bij de KNOV zijn trouwens ook jonge ouders. Het beroep van verloskundige is misschien niet zo zichtbaar, totdat je er zelf mee te maken krijgt. En dan is het een heel indrukwekkend beroep met ontzettend gedreven mensen die de zorg nog beter willen maken en daar veel concrete ideeën over hebben. Dat werkt aanstekelijk en enthousiasmeert. Maar ik schrik ook van de verhalen die leden me vertellen. Dat verloskundigen twaalf ziekenhuizen moeten afbellen om ergens terecht te kunnen en dat dit geen uitzondering is… We weten allemaal dat er een druk op de zorg ligt, maar het verhaal van de verloskundige wordt te weinig verteld.’
Wat voor gesprekken voer jij precies?
‘Gesprekken voer ik met beleidsmakers, Tweede Kamerleden en stakeholders. Vaak is daar een verloskundige of een programmamanager vanuit de KNOV bij aanwezig. Ik onderhoud het contact, de verloskundige of collega geeft voorbeelden en komt met concrete oplossingen. Vooral die voorbeelden doen het goed; die spreken tot de verbeelding en geven weer hoe het er in de praktijk aan toegaat. Lobbyen is mensenwerk, dus het helpt als je het over iets hebt wat mensen (her)kennen. Dat is een groot voordeel aan werken voor de geboortezorg; veel mensen hebben daar weleens mee te maken gehad. Tijdens mijn eerste maanden bij de KNOV was bekostiging het belangrijkste onderwerp van gesprek. Maar ik hoop straks ook meer aandacht te besteden aan sociale verloskunde; hoe kunnen we het medische domein dichter bij het sociaal domein brengen, met aandacht voor preventie?’
Anne-Marie Sluijs: ‘Streven naar een academische master’
Tekst: VRHL Content en Creatie, 2022-01
Volgens Anne-Marie Sluijs zou een grote groep verloskundigen zich bezig moeten houden met wetenschappelijk onderzoek. Zelf werkt ze als verloskundige in het LUMC, studeerde ze Psychologie en promoveerde ze vorig jaar op het onderwerp ‘Fear of childbirth before and after birth.’ Sinds september werkt ze ook als SPM’er Wetenschap bij de KNOV.
‘Nadat ik was afgestudeerd als verloskundige wilde ik een wetenschappelijke studie doen. In de verloskunde was daar geen aanbod in dus ging ik naast mijn baan als verloskundige deeltijd Psychologie studeren. Het bleek een gouden combinatie. Verloskunde heeft alles met psychologie te maken. Een kind krijgen omvat zó veel veranderingen dat het de ultieme zelftest is voor een vrouw. Psychische problemen komen vaak in die periode naar de oppervlakte. En voor mensen die al psychische problemen hebben, vormen deze veranderingen vaak een extra grote uitdaging. Verloskundigen spelen een belangrijke rol in het signaleren van problematiek. Als we in een vroeg stadium de juiste begeleiding aanreiken, kunnen we escalatie van het probleem voorkomen.’
Angst
‘Mijn afstudeeronderzoek ging over angst voor de bevalling. Bij angst hoort vermijdingsgedrag, maar als je eenmaal zwanger bent, is een bevalling vermijden onmogelijk. Dat maakt dit onderwerp complex, maar ook heel interessant. Na mijn afstuderen besloot ik – samen met de twee professors Wijma die mij begeleidden – mijn onderzoek voort te zetten. Mijn wetenschappelijke achtergrond heeft me geleerd sneller vraagtekens te zetten bij stellige (beleids)uitspraken en het stelt me in staat zelf een inschatting te maken van de wetenschappelijke achtergrond waarop veel beleid gebaseerd is. Dat wil niet zeggen dat mijn medische kennis daarmee op hetzelfde niveau is als die van artsen, maar het vergroot mijn inzicht in de problematiek, waardoor ik meer kritische vragen kan stellen en waardoor de communicatie met artsen beter verloopt.’
Onderzoek naar fysiologie
‘Met een hbo-opleiding kan je een hele goede verloskundige zijn, maar zodra we onze manier van werken moeten verdedigen, helpt het om op dezelfde golflengte te communiceren als onze – wetenschappelijk geschoolde – gesprekspartners. Daarvoor heeft onze beroepsgroep ook actueel onderzoek nodig. Wetenschappelijk onderzoek van medici gaat uit van pathologie; dat er iets mis is. Maar de ‘gewone’, niet-medisch geïndiceerde vrouw is gebaat bij onderzoek dat gaat over een baring door een gezond lichaam. Hoe kunnen we die bevalling zo goed mogelijk begeleiden? Wat is de invloed van ons handelen? Welke impact heeft de manier waarop we iets zeggen? Welke invloed heeft de omgeving?’
Kritische blik op wetenschap
‘Als we de fysiologie willen bewaken, hebben we de wetenschappelijk ondersteuning nodig dat een fysiologische benadering ook daadwerkelijk van waarde is. En ook een kritische blik op handelingen die nu de norm zijn, terwijl te twisten valt over het nut daarvan. Een voorbeeld: eerder inleiden bij verdenking macrosomie zou het risico op schouderdystocie verlagen. Maar als je het beperkte wetenschappelijke onderzoek daarnaar erbij pakt, ontdek je dat dit nauwelijks vermindering geeft van klinisch relevante problematiek bij het kind. Het is mogelijk dat een deel van de problematiek schuilt in de criteria die we hanteren voor de diagnose ‘schouderdystocie’. Misschien zie je eenzelfde daling van schouderdystocieën als je alle vrouwen in all fours zou laten bevallen. Met zo’n kritische benadering – vanuit fysiologisch oogpunt – van de wetenschap, kunnen we onze collega’s in het ziekenhuis inspireren. Zij leren veel van onze meer afwachtende houding. En van alle baringshoudingen waarmee wij een bevalling op een natuurlijke manier gemakkelijker laten verlopen. We hebben een onderwijsfunctie die we het beste kunnen vervullen als we een gelijkwaardige gesprekspartner zijn.’
Academische opleiding
‘Gelukkig wordt het belang van wetenschap in de verloskunde internationaal allang erkend. In Nederland is die overtuiging de afgelopen twintig jaar ook gegroeid, maar het is een gemis dat we geen wetenschappelijke opleiding hebben. We hebben een grote groep verloskundigen nodig die zich bezighoudt met wetenschappelijk onderzoek. Op de hbo-opleiding en master wordt veel nuttig onderzoek gedaan, vaak meer praktisch van aard. Met een master op wo-niveau kan dit aangevuld worden met meer theoretisch onderzoek, al dan niet in samenwerking met andere disciplines. Bijkomend en belangrijk voordeel is dat er met een academische master verloskunde een goede doorstroming mogelijk is via promotie en postdocposities naar hoogleraarschap. Om dat voor elkaar te krijgen hebben we weer een wetenschapscommissie nodig, die een kennis en subsidieagenda ontwikkelt en deze up-to-date houdt. En die door middel van financiële ondersteuning promotieplekken en fellowships voor verloskundigen stimuleert.’
Anne-Marie Sluijs
Coördinator Wetenschap
asluijs@knov.nl
Wat Anne-Marie leest en luistert
In haar vrije tijd doet Anne-Marie aan yoga, is ze graag met familie – zelf heeft ze drie zonen in de puberleeftijd – en vrienden, geniet ze van haar huis in Frankrijk en is ze gek op lezen. Ze maakte een lijstje van haar favorieten boeken en podcasts:
Luisteren:
- DailyFrenchPod. ‘Om mijn Frans te onderhouden.’
- Verloskundig Baken. ‘Mini-colleges van enthousiaste experts over actuele onderwerpen in de verloskunde. Heel leerzaam.’
- Zwarte muisjes. ‘Pychiatrische problematiek rond zwangerschap en geboorte mooi weergegeven.’
Lezen:
- De keuze: leven in vrijheid – Edith Eger. ‘Edith is een overlevende van de holocaust en werd psychiater. Ze vertelt over haar leven en over haar begeleiding van mensen met trauma’s.’
- Childbirth and the Evolution of Homo sapiens – Michel Odent. ‘Michel Odent is een van de grote denkers over geboorte en wat dit met de mensen doet.’
- Alles van schrijfster Isabel Allende. ‘Zij vertelt sprookjesachtig mooi en kiest meestal sterke vrouwen voor de hoofdrol.’
GOUD
Tekst: Carola Groenen, 2022-01
Verloskundigen zijn goud waard. Daar moet je zuinig op zijn. En niet alleen op verloskundigen, op alle zorgverleners. Het wordt steeds duidelijker; de tekorten aan zorgverleners gaan alleen maar groeien. We moeten daarom vol inzetten op een langetermijnstrategie. Een strategie die vraagt om innovaties in samenwerking.
Ik zie hierin twee belangrijke uitgangspunten. Allereerst: laat de verloskundigen en zorgverleners zoveel mogelijk tijd besteden aan het directe cliëntencontact. Dat betekent dat alle facilitaire of administratieve onderdelen die door anderen gedaan kunnen worden, ook door anderen worden gedaan. Vermindering van regels die voor administratie zorgen helpt daarbij. En als tweede: veel meer inzet op ‘de juiste zorg op de juiste plaats’. Alle VSV’s moeten daar nu mee aan de slag, want capaciteit gaat iedereen raken. Dit vraagt van verloskundigen om kansen hierin te pakken, maar ook om ruimte te geven aan verplaatsing van zorg naar bijvoorbeeld de kraamzorg.
De langetermijnstrategie is belangrijk om de beste kwaliteit te blijven leveren. Kwaliteit is en blijft ons uitgangspunt; wij staan direct naast de zwangere vrouw in een bijzondere periode en dragen bij aan de gezonde start van moeder en kind. Wij werken samen met de diverse betrokken zorgverleners in het hele netwerk. Want zoals mijn proefschrift ‘Maternity networks and personal health records’ aangeeft, spelen verloskundigen – in onze rol als coördinerend verloskundig zorgverlener – een belangrijke, verbindende rol in het geboortezorgnetwerk. Dit in combinatie met de positieve uitkomsten van continuïteit van zorgverlener, maakt dat verloskundigen cruciaal en de aangewezen personen zijn voor preventie en een gezonde start van moeder en kind. Preventie levert bovendien een belangrijke bijdrage aan de capaciteitsproblematiek op lange termijn. En dat maakt dus dubbel goud.
Laten we zelf de eerste stap zetten, door zuinig op elkaar te zijn. Elkaar steunen, respecteren en vertrouwen is hierbij een belangrijke basis. Zo kunnen we ons goud voluit laten blinken en met voldoende capaciteit blijven staan en gaan voor de aanstaande moeders en kinderen. Dat verdienen zij, dat verdient Nederland.
Carola Groenen
KNOV in actie: Recap
Tekst: Eveline Mestdagh, 2022-01
De wetenschappelijk adviseurs van de KNOV geven antwoorden op vragen van KNOV-leden. Iedere editie lichten we een paar van die wetenschappelijk onderbouwde antwoorden in het kort toe. Ben je op zoek naar andere wetenschappelijke adviezen of wil je uitgebreide versies van de adviezen lezen? Heb je zelf ook een vraag? Stel deze dan gerust via de helpdesk. De adviseurs helpen je graag op weg!
Silicium tegen bekkeninstabiliteit
De wetenschappelijk adviseurs onderzochten de vraag ‘Wat is het effect van het mineraal silicium in drinkbare vorm (Silanol®) op het verbeteren van eventuele bekkeninstabiliteit?’ Silicium is een bestanddeel van het bindweefsel en speelt onder andere een rol in elasticiteit van de huid en de stevigheid van bot en kraakbeen. Er wordt online best wat voedingsadvies gegeven met betrekking tot dagelijkse inname van silicium, echter ontbreken gerandomiseerde gecontroleerde studies, die de effectiviteit daadwerkelijk zouden kunnen evalueren. Er is ook geen bewijs terug te vinden dat silicium is aan te raden ter behandeling van bekkenbodeminstabiliteit.
Risico op complicaties bij afwachtend beleid bij miskraam
Er is veel onderzoek gedaan naar de effectiviteit en veiligheid van verschillende behandelopties bij een niet-vitale zwangerschap. Zo blijkt dat 64% van de vrouwen die afwachten, alsnog een complete miskraam doormaken en geen aanvullende behandeling nodig hebben. Bij dit afwachtend beleid is de kans alsnog groter op een chirurgische ingreep dan bij behandeling met medicatie. Of de kans op een spoedopname met ruim bloedverlies groter is wanneer vrouwen met een niet-vitale zwangerschap langer willen afwachten, is echter niet terug te vinden in de reeds gepubliceerde literatuur.
Hepatitis B en badbevalling
Welke wijze van geboorte de minste kans op overdracht van het Hepatitis B-virus (HBV) geeft, is nog steeds een discussie die gaande is in de wetenschappelijke literatuur. De algemene overtuiging is wel dat een vaginale baring een veilige optie is. Verder ontbreekt duidelijke informatie en advies over bevallen in bad in aanwezigheid van het HBV. De huidige literatuur lijkt te suggereren dat de aanwezigheid van door bloed overgedragen ziekteverwekkers bij de vrouw een contra-indicatie is voor een badbevalling, gezien een eventueel groter risico op transmissie voor zowel de pasgeborene als de zorgverlener. Er is meer onderzoek nodig om dit te bevestigen.
Update
Tekst: VRHL Content en Creatie, 2022-01
Gezocht: redactieraadslid De Verloskundige!
De Verloskundige – het relatiemagazine van de KNOV – komt tot stand in samenwerking met een viertal redactieraadsleden. Dankzij deze redactieraadsleden is De Verloskundige een magazine van en voor verloskundigen. Ieder lid heeft ongeveer een jaar zitting in de redactieraad en wordt daarna vervangen door een nieuw redactieraadslid. Momenteel zoeken we in ieder geval één nieuw redactieraadslid dat vanaf week 21 (eind mei) beschikbaar is. Taken bestaan uit het bijwonen van redactievergaderingen (vier keer per jaar), bedenken van onderwerpen voor artikelen en het reviewen van artikelen op inhoud en wetenschappelijke validiteit.
We zoeken een verloskundige die:
- bij voorkeur een wetenschappelijke achtergrond heeft;
- bij voorkeur maatschaphouder is;
- zich proactief bezighoudt met ontwikkelingen in de verloskunde en geboortezorg;
- het leuk vindt om mee te denken over de inhoud van De Verloskundige.
Voor deze werkzaamheden zijn vacatiegelden beschikbaar.
Heb je interesse om als redactieraadslid bij te dragen aan De Verloskundige? Stuur een e-mail naar redactie@knov.nl.
In memoriam: Henny Damen-Elias
Tot onze spijt laten we weten dat op 14 december dr. Henny Damen-Elias is overleden. Henny was in de jaren ‘80 bestuurslid van de KNOV, onder voorzitter Alie Lems. Henny was lid van de KNOV sinds 1974 en heeft zich met veel toewijding ingezet voor de verloskundige zorg en in het bijzonder voor de echografische prenatale diagnostiek in Nederland. Henny promoveerde in 2004 met haar onderzoek naar nierafwijkingen bij ongeborenen. Henny is 80 jaar geworden. We delen graag haar laatste wijsheid zoals vermeld in haar overlijdensbericht: Tot ziens zei de vos. Hier is mijn geheim. Heel simpel: je kan alleen goed zien met je hart. Waar het echt om gaat kun je niet zien met je ogen. (uit De Kleine Prins)
Vertrouwenspersonen bij ongewenst gedrag
De KNOV heeft voor verloskundigen vertrouwenspersonen benoemd bij ongewenst gedrag. Ongewenst gedrag komt voor in de vorm van pesten, discriminatie, seksuele intimidatie en agressie en geweld. Deze vertrouwenspersonen bieden mentale en emotionele ondersteuning aan verloskundigen die ongewenst gedrag ervaren binnen hun werk. Vertrouwenspersonen ongewenst gedrag is een pilot van de werkgroep Diversiteit, Inclusie en Anti-Discriminatie (DIAD). De werkgroep DIAD zet zich in voor gelijkwaardige behandeling binnen de geboortezorg. De werkgroep houdt bij hoeveel klachten binnen komen en evalueert medio juni 2022 of het nodig is om breder actie te ondernemen.
Twinning Buiten de lijnen
Twinning Buiten de lijnen (2021-2022) is gestart met het opbouwen van de onderlinge relaties. De deelnemers ondernemen samen (als Twins) activiteiten, zoals met elkaar meelopen, starten van gezamenlijke projecten en deelnemen aan workshops. De Twins zijn op studiereis geweest naar Denemarken. De Deense samenwerking tussen de verloskundigen maakte indruk. Twins gingen een sociocratische dialoog met elkaar aan die bijdraagt aan een respectvolle samenwerking tussen alle verloskundigen die werkzaam zijn in de eerste, tweede en derde lijn. Dit alles heeft al geleid tot mooie persoonlijke inzichten en professionele ontwikkelingen.
Iedere Twin heeft haar eigen deelproject binnen Twinning. Daar zijn ze inmiddels volop mee bezig. De beoogde resultaten van elk van die projecten versterkt de samenwerking tussen de verloskundigen. Zoals het project over communicatie tussen verloskundigen en het project waarin verloskundigen werkzaam in de tweede lijn consulten verrichten in de eerstelijnspraktijken.
Mindset
Tekst: Carola Groenen, 2021-4
Ik zit aan tafel met een groep verloskundigen. Casuïstiek en bijbehorende emoties vliegen voorbij; herkenning, verwondering, medeleven en… verbinding. Deze verloskundigen zijn werkzaam in verschillende settings en in verschillende landen. Ik ben met het project ‘Twinning Buiten de Lijnen’ op werkbezoek in Denemarken.
We doen inspiratie op en werken aan projecten. Waar we ook werken, we streven naar het versterken van de beroepsgroep en het ontwikkelen van leiderschapskwaliteiten. Het is een thema in Nederland en het speelt tegelijkertijd in de landen om ons heen. We kunnen elkaar makkelijk vinden. Wij, verloskundigen. We hebben immers dezelfde mindset! En de sleutel is: wij hebben respect voor elkaar. Het zijn de simpele constateringen van onze Deense collega’s tijdens deze reis.
De vrouwen in Nederland bevallen in 70% van de gevallen bij een verloskundige; verloskundigen werkzaam in de eerste lijn en in de kliniek. We weten dat een belangrijke uitkomstmaat een goede bevalervaring (ongeacht de manier van bevallen) is. Daar hebben wij dus in 70% van de gevallen direct invloed op.
Hoe borgen we dit, ook bij een overdracht, was de vraag aan de Deense verloskundigen die in toenemende mate ook ‘homebirths’ doen. Hun antwoord was ook dit keer simpel: ‘Ik zeg altijd tegen de vrouw dat zij naar hele goede collega’s gaat, en dat ik weet dat zij bij hen goede zorg zal krijgen’. Daarnaast blijven de verloskundigen bij de vrouw na verwijzing. Er is een piloot en een co-piloot, dat werkt zonder discussie in Denemarken.
De eenheid in de beroepsgroep bevorderen begint met simpele, kleine dingen. Iets waar we allemaal direct mee kunnen starten. Het begint bij onze instelling: we hebben dezelfde mindset. Dat is goed voor de zwangeren, goed voor elkaar en goed voor onze beroepsgroep. En dat combineren met veel lol samen aan tafel. De verloskundigen in ‘Twinning Buiten de Lijnen’ laten nu al zien dat dit werkt.
Carola Groenen
Niet over de schutting
Tekst: Annemieke Verbeek, 2021-04
Internationaal is de wetenschap eenduidig: continuïteit van zorg door verloskundigen heeft onmiskenbare voordelen voor barende vrouwen, voor hun partner en voor verloskundigen. Toch is de praktijk soms weerbarstig. Niet alleen in Nederland, maar ook elders in de wereld. De ICM publiceerde er een nieuwe position paper over. ‘Als KNOV kunnen we hiermee laten zien dat dit concept wereldwijd gedragen wordt.’
Het is ongebruikelijk dat ik als journalist mijn eigen ervaringen met de geboortezorg in mijn artikelen verwerk. N=1, elke situatie en elke vrouw is anders en neutraliteit in mijn schrijfsels is belangrijk. Toch deel ik nu het hier gaat over continuïteit van zorg door de verloskundige, graag het verhaal van mijn derde zwangerschap. Omdat het positieve effect daarvan voor mij zo glashelder was. Ik koos toen, zeven jaar terug alweer, voor een case-loadverloskundige. Daar had ik geen complexe redenen voor: ik vond haar een fijn mens en wilde mezelf die laatste zwangerschap verwennen met de volle aandacht van een verloskundige die niet voor elk consult in mijn dossier hoefde te gluren om te zien wie ik ook alweer was. Toen wist ik nog niet hoe ontzettend hard ik die volle aandacht nodig zou hebben. Hoe haar continue steun en aanwezigheid tijdens mijn medisch ingewikkelde zwangerschap en spannende bevalling onmisbaar zouden blijken. Hierover later meer.
Minder ingrijpen, grotere tevredenheid
Continuïteit van zorg door de verloskundige is een van de pijlers uit de KNOV-visie De verloskundige in 2030 en tevens onderwerp van een nieuwe position paper die de International Confederation of Midwives (ICM) onlangs publiceerde over Midwife-led Continuity of Care (MLCC). ‘De kern hiervan is dat één verloskundige of een klein team van verloskundigen een vrouw begeleidt tijdens de zwangerschap, bevalling en kraamperiode’, zegt Liselotte Kweekel, tot voor kort beleidsadviseur internationale zaken bij de KNOV en coauteur van bovengenoemde position paper. Sinds kort werkt Liselotte voor de ICM. Liselotte: ‘Deze vorm van zorg leidt tot betere uitkomsten, minder medische interventies, meer tevredenheid bij vrouwen en minder kosten.’
Dát continuïteit door verloskundigen werkt, daar is wetenschappelijke consensus over. Wat cijfers op een rij: de Cochrane review uit 2016 liet zien dat vrouwen die binnen een MLCC-systeem zorg kregen, 16% minder kans hadden hun baby te verliezen, 19% minder kans om hun baby voor 24 weken zwangerschap te verliezen, 24% minder kans op een premature bevalling, 15% minder kans hadden op een ruggenprik, 10% minder op een kunstverlossing, 16% minder kans op een knip en 5% meer kans op een spontane vaginale bevalling. Er was geen verschil in het aantal keizersneden, ook werden er geen significante nadelen gevonden.
Niet één manier
Het is volgens Liselotte evident dat continuïteit met 106 zorgeenheden per jaar niet haalbaar is; de werklast van Nederlandse eerstelijnsverloskundigen is ongekend hoog. Liselotte: ‘Continuïteit biedt niet alleen voordelen voor de barende vrouw en haar partner, maar óók voor de verloskundige. In een MLCC-systeem ervaren zij meer voldoening en is er minder uitval door ziekten als burn-out. In bijvoorbeeld Groot-Brittannië hebben verloskundigen rond de 35 zorgeenheden. Daar begint elke afgestudeerde verloskundige in het ziekenhuis te werken en kan ze pas bij meer ervaring, zelfstandig in de wijk werken. Zij kunnen daardoor ook vrouwen met medische complicaties tijdens de baring bijstaan; ze zijn opgeleid om bijvoorbeeld een CTG te beoordelen. In IJsland idem dito: ook na overdracht blijft de verloskundige in 9 van de 10 gevallen bij de barende vrouw. Heeft een Britse verloskundige veel vrouwen met complexe zwangerschappen, dan schroeft ze haar caseload naar beneden. Dat kan alleen als je daar financiële compensatie voor krijgt. Als continuïteit het uitgangspunt is, gaat een zwangere vrouw alleen naar de gynaecoloog voor een specifiek onderzoek of een specifieke complicatie, maar behoudt ze ook haar verloskundige. In Nieuw-Zeeland en Canada doen ze dat ook zo. Continuïteit van zorg door verloskundigen kan op verschillende manieren vorm krijgen.’
‘Dát continuïteit van zorg door verloskundigen werkt, daar is wetenschappelijke consensus over’
Systeemverschuiving
Liselotte heeft goede hoop dat de position paper kan bijdragen aan een systeemverschuiving, al was het maar omdat de KNOV met de paper bij stakeholders – van ministerie tot verzekeraars, en van andere beroeps-verenigingen tot lokale overheden – kan aanschuiven. ‘Zo kunnen we laten zien dat deze visie internationaal breed gedragen wordt. Dat helpt tijdens gesprekken over bijvoorbeeld het verlagen van het aantal zorgeenheden of financiële compensatie voor verloskundigen die na een overdracht bij de barende blijven. In Nederland staan we met ons systeem al 1-0 voor. Continuïteit is immers al realiteit voor een groot deel van de vrouwen dat in de eerste lijn bevalt. De grootste winst is te behalen bij vrouwen met een medische indicatie en na een overdracht.’
Over de schutting
Weer even terug naar mijn eigen bevalling. Onze derde dochter werd, net als haar zussen, thuis geboren. Dat was niet vanzelfsprekend. Door een medische indicatie was volgens protocol het advies om in het ziekenhuis te bevallen. Toch thuisbevallen was een van de lastigste beslissingen die ik ooit heb genomen. Eén die ik nooit had kúnnen nemen als mijn verloskundige niet al die tijd aan onze zijde bleef staan. Zij gooide ons niet ‘over de schutting’, maar hielp ons de kluwen aan vaak tegenstrijdige informatie te ontwarren. Ze luisterde. Nam ons serieus. Stelde kritische vragen en gaf ook kraakhelder haar eigen professionele grenzen aan: omdat ik haar 100% vertrouwde, was ik zonder mitsen of maren naar het ziekenhuis gereden als zij dacht dat dat veiliger was. Elk jaar op de verjaardag van mijn dochter, stuur ik haar een recente foto en vertel ik wéér hoe dankbaar ik nog steeds ben dat ze er onvoorwaardelijk voor ons was.
Achter de schermen: Ineke Kremers
Tekst: Ineke Kremers, 2021-04
Voordat ze bij de KNOV kwam werken, had Ineke Kremers haar eigen bedrijf. Vanuit huis ondersteunde ze ondernemers als virtueel assistent. Toen ze in 2020 bij toeval op de website van de KNOV belandde, kwam ze de vacature voor officemanager tegen. Die bleek haar op het lijf geschreven.
Je was toe aan iets nieuws?
‘Daar stond ik inderdaad voor open, want doordat ik altijd thuiswerkte miste ik een team. Een baan in de geboortezorg leek me mooi. Enkele jaren daarvoor was ik moeder geworden van Janne en ik zat in de moederraad van mijn regio. Vanuit die interesse belandde ik ook op de website van de KNOV. Toen ik de vacaturetekst las, voelde ik me meteen aangesproken. Mijn werkervaring bleek relevant voor de functie, en de visie van de KNOV – continuïteit van zorg en de vrouw centraal – sprak me aan.’
Wat houdt je werk precies in?
‘Ik ondersteun onder meer de communicatieafdeling. Ik zorg dat de nieuwsbrieven verstuurd worden, aanpassingen op de website worden doorgevoerd en ik pak allerhande organisatietaken op. Ook houd ik me bezig met de organisatorische kant van de trainingen. Ik zorg dat leden zich kunnen inschrijven, dat trainingsruimtes gereserveerd worden en dat de trainers weten wat ze moeten doen. Daarnaast krijg ik samen met de andere officemanagers – Marieke en Rosa – de telefoontjes binnen, waardoor ik ook veel contact met de leden heb. Leuk om te merken hoe gepassioneerd verloskundigen over hun vak zijn. Al met al afwisselend werk dus, dat vraagt om veel ballen in de lucht houden en om creativiteit. En dat vind ik er zo leuk aan; bij de KNOV is het nooit saai.’
Wat doe je als je niet aan het werk bent?
‘Sinds een aantal jaar ben ik actief in de moederraad. Zo dacht ik mee over het issue of er wel of geen reanimatietafel op de bevalkamer moest komen. En momenteel kijken we of wij ook aan kunnen sluiten bij de Werkgroep Voorlichting. Mooi als wij – als moeders – daarover mee kunnen denken. Verder heb ik dus een dochter van vier, ben ik lid van een toneelvereniging waar ik ook bestuurslid ben en sport ik twee keer per week. En ik heb een moestuin verderop in de straat. Ik hou ervan lekker actief te zijn. Nu Janne naar school gaat, heb ik daar ook weer meer tijd voor.’
Update
Tekst: VRHL Content en Creatie, 2021-04
90 jaar Moeders voor Moeders
Moeders voor Moeders bestaat 90 jaar. Corina Suppers, woordvoerder namens Moeders voor Moeders: ‘We waarderen de samenwerking met verloskundigen. Urine blijft nog steeds nodig om wensouders te helpen de kans op het geluk van een zwangerschap te vergroten. Via verschillende kanalen proberen we daarom zoveel mogelijk vrouwen te bereiken. Onze mediakit biedt diverse uitingen die ook jij kunt gebruiken voor je website en/of socialmediakanalen.’
Auditcommissie Maternale Sterfte
De Auditcommissie Maternale Sterfte en Morbiditeit NVOG (AMSM) is ontstaan uit de samenvoeging van de Commissie Moedersterfte NVOG (1981) en de NethOSS (Netherlands Obstetric Surveillance System) in 2015. De commissie heeft als opdracht factoren die van invloed zijn op moedersterfte en ernstige maternale morbiditeit in Nederland te bestuderen. Dit gebeurt door middel van een Confidential Enquiry. De AMSM bestaat uit gynaecologen (in opleiding), een verloskundige en een anesthesioloog. De data worden goed beveiligd en anoniem geregistreerd onder de paraplu van Perined. Elke maternale sterfte (tot 1 jaar postpartum) verdient een analyse om ervan te leren voor de toekomst! Je kunt een casus melden via de NethOSS-contactpersoon van jouw regio of via info@nethoss-perined.nl.
In memoriam: Joke de Kort
Op 5 september overleed mr J.H. de Kort, Joke voor haar vele vrienden. Joke is twintig jaar betrokken geweest bij de Klachtencommissie KNOV. Ze was een scherp jurist, maar verloor nooit de menselijke maat uit het oog. Bij het intreden van de Wkkgz werd de Klachtencommissie Geschilleninstantie Verloskunde. Joke begeleidde de transitie, waarna ze afscheid nam.
Vernieuwde KNOV-website
Half november is de vernieuwde KNOV-website gelanceerd. Om toegang te krijgen moet je eenmalig je wachtwoord aanpassen. Je hebt hierover een mail ontvangen van leden@knov.nl. Check ook je spam! Fase 1 van de nieuwe website is hiermee afgerond: een grondige make-over. De verloskundige staat nu centraal in beeld, en de navigatie – met minder niveaus – zorgt voor gebruiksgemak. Vanaf de homepage kun je nu bijvoorbeeld direct naar de Registers en zoek je eenvoudig in Richtlijnen & Standaarden. Via MijnKNOV kun je interessegebieden aangeven om specifiek nieuws te ontvangen. Ook handig: je kunt zonder opnieuw in te loggen, van MijnKNOV naar PE-online! Fase 2 (eind december 2021) bestaat uit het toevoegen van een zelflerende zoekmachine. Voor een deel is de content al geactualiseerd, maar in fase 3 komen ook onder meer richtlijnen en standpunten aan de orde. Dat vergt nu eenmaal meer tijd. Er is al een start mee gemaakt. Heb je tips of suggesties? Laat het weten via info@knov.nl.
PIL: praktische website voor professionals in de preconceptiezorg
Preconceptiezorg biedt mogelijkheden om risico-factoren op ongunstige zwangerschapsuitkomsten al voor de zwangerschap aan te pakken. Maar welke adviezen geef je precies? De Preconceptie Indicatielijst (PIL) is daarom aangepast naar een handige tool, namelijk de website www.preconceptieindicatielijst.nl. Op deze bruikbare website worden aanbevelingen gegeven met betrekking tot onderwerpen als medische anamnese, obstetrische voorgeschiedenis, erfelijkheid en leefstijl. De aanbevelingen zijn direct toepasbaar en achtergrondinformatie is eenvoudig op te zoeken. De PIL is ontwikkeld door de KNOV en andere beroepsorganisaties in de zorg op initiatief van CPZ.